UFUTA HUTIBU KISUKARI , SARATANI, `PRESHA’

-


Na James Zakayo 
                       TAKWIMU zinaonesha kuwa zao la ufuta huiingizia serikali fedha nyingi ambapo  asilimia 32 ya pato la taifa hutokana na mauzo ya zao hilo la mbegu.
Ufuta au sesame hujulikana kwa lugha ya kisayansi kama Sesamum indicum,  hustawi na hulimwa zaidi mikoa ya kusini mwa Tanzania ya Lindi, Mtwara na sehemu ya mkoa wa Ruvuma, Tunduru.
Pia hulimwa kwa uchache kwenye maeneo mengine ya nchi yenye ukanda wa joto. Wilaya za Liwale na Ruangwa mkoani Lindi hasa kata ya Nanjilinji zinatajwa kulima kwa wingi zao hilo.
Walaji hulitumia kama kipooza njaa kwa kutafuna kama karanga, pia husindika mbegu hizo na kupata mafuta ya kupikia. Kwa bahati mbaya sana ni kwamba wengi wanaotumia hawatambui faida zingine za ulaji wa ufuta kiafya zaidi ya kulitumia kama lishe pekee.
Hata hivyo, tafiti mbalimbali za ndani na nje ya nchi,  zinaonesha kuwa ulaji wake ni kinga na tiba ya magonjwa katika mwili wa binadamu.
Baadhi ya magonjwa hayo ni kisukari, shambulio la moyo, kuimarisha mmengenyo wa chakula, huondoa lehemu, huboresha ngozi, huondoa na kukinga saratani na  kuongeza damu.
Pia ufuta  huzuia mwili kuharibiwa na mionzi na mionzi ya jua, hulinda ini dhidi ya madhara ya pombe, hung’arisha ngozi  na kuimarisha afya ya macho.
Dk. Raphael Nyampiga ni mtaalamu wa tiba lishe katika kituo cha huduma hiyo kilichopo Pugu nje kidogo ya Jiji la Dar es Salaam, anataja faida zingine kuwa ni kuzuia maradhi ya kinywa.
Pia  huimarisha mfumo wa upumuaji, lishe kwa watoto wadogo na kuimarisha afya ya nywele na hivyo kuzuia tatizo la nywele kunyonyoka na kuota nywele kwa wale wenye uhaba au kutoota nywele.
Hiyo ni kutokana na aina mbalimbali za virutubisho vilivyomo katika mbegu za ufuta kama vile, protini,  mafuta, madini kadhaa kama ya kopa, kalishiamu (calcium), chuma, zinki, fosforasi, manganizi, magineziamu na thiamine.

KISUKARI:

Huzuia na kutibu ugonjwa huo  kutokana na mbegu zake kuwa na madini ya magneziamu ambayo yakiwa mwilini huzuia visababishi vya sukari kama vile tatizo la insulini na kongosho kutofanya kazi ipasavyo.
Pia  mafuta ya ufuta huimarisha kuta za plasma na hatimaye kuwa na uwezo zaidi wa kuweka sawa kiwango cha sukari kwenye damu, alisema.

         KUKOSA CHOO, SARATANI, KINYWA:

Dk. Nyampiga anaongeza kwa kusema kuwa, mtu mwenye matatizo ya kukosa choo au choo kigumu, anapaswa kula kwa wingi ufuta kutokana na virutubisho hivyo kurahisisha mmeng’enyo wa chakula na kufanya hali hizo kutoweka na kuondokana na tatizo la ugonjwa wa bawasiri.
Kuhusu  ugonjwa wa Saratani, anaongeza kwa kusema kuwa mbegu za ufuta zina misombo (compounds) kama vile asidi aina ya phytic  madini ya maginesiamu na phytosterols  ambayo kwa pamoja huukinga  mwili na kundoa sumusumu zinasababisha saratani.
 “Ufuta pia ni  tiba ya matatizo yanayokabili kinywa. Kwa miaka mingi sasa watu wa jamii la kabila la Ayurveda huko barani Asia, wamekuwa wakitumia mafuta ya ufuta kama tiba na kinga ya matatizo ya kinywa ikijumuisha meno, fizi na kingo za  mdomo au kinywa,”alisema Dk. Nyampiga.
                
 SHINIKIZO LA DAMU (PRESHA), MATATIZO YA UZAZI, KUONDOA KITAMBI:

Naye Dk. Zawadi Abdallah wa kituo cha dawa asili cha  Zawadi Herbarist  cha Tabata jijini hapa, anasema ufuta hutibu matatizo ya  moyo na shinikizo la juu la damu (presha ya kupanda) ambapo mara baada ya kula ufuta hushuka na kuwa la wastani kwa muda mfupi ikiwa matumizi yake yatazingatiwa.
“Ufuta huweza kuimarisha moyo na kuulinda  usishambuliwe na  magonjwa ikiwa ni pamoja na kushusha `presha’ ya juu kutokana na virutubisho  hivyo,”alisema.
Pia kiwango protini cha kiasi cha gramu 4.7 kilichomo ni lishe muhimu kwa watoto wadogo kutokana na virutubisho na misombo hiyo kusaidia kuimarisha afya ya mtoto, kukua haraka na kumkinga dhidi ya magonjwa.
Zaidi anasema, unapoliwa kwa wingi hufanya kazi  muhimu ya kuzibua mirija ya uzazi kwa jinsia zote,  kuimarisha na kuboresha mbegu za kiume, hali ambazo kwanzo huruhusu mwanamke kushika mimba au mwanamume kuwa na uwezo kutungisha mimba.
Anafafanua zaidi: Mafuta ya ufuta ni mazuri kwa afya ya mwili kwa kuwa yametokanana na mbegu za ufuta, hivyo yakitumiwa kwa kuzingatia ushauri, huondoa mafuta mabaya (lehemu) mwilini na kubaki na mafuta yanayohitajika hivyo kuondokana na tatizo la kitambi na madhara mengine ya moyo.
Pia mafuta haya husaidia kuimarisha afya, ngozi ya mwili kung’aa na mtu kuwa na muonekeano mzuri na wa kuvutia, alisema.

MATATIZO YA FIGO, KIBOFU:

Nao utafiti wa Dk. Kurian ambao matokeo yake aliyachapisha katika kitabu chake kinachojulikana kama Healing Wonders, anasema kwa  ujumla zao la ufuta ni tiba muhimu katika tiba ya figo ikiwamo kuondoa  mawe kwenye figo na matatizo ya kibofu.
Pia una uwezo wa kutibu kipindupindu na kuzuia kuhara, kuweka sawa homoni zinazosababisha mzunguko wa hedhi kwa mwanamke kwenda sawa, alisema na kuendelea…
Huongeza nguvu kwenye mifupa na kuimarisha misuli mwilini kutokana na  kirutubisho cha Kalishiamu kilichomo. Unazuia na kutibu maumivu ya  tumbo ya ghafla.
“Ufuta pia ni tiba nzuri kwa matatizo ya mfumo wa upumuaji kwani virutubisho vilivyomo huyakinga mapafu dhidi ya hewa chafu na magonjwa yanayoambata na kusababisha mfumo wa hewa kutokuwa mzuri,”alisema Dk. Kuria.

MATATIZO YA INI NA MACHO:

Mtaalamu mwingine wa tiba lishe,   Dk. Josh Axe  wa nchini Marekani anasema kupitia kitabu chake cha Eat Dirt kuwa ufuta hulinda ini dhidi ya magonjwa.
Hiyo ni pamoja na  kulifanya ini  kuwa na uwezo wa kufanya kazi ipasavo na kuliepusha na magonjwa hasa ikiwa  limeathiriwa na pombe kwani ufuta huondoa sumusumu zilizomo zinazotokana na matumizi ya pombe.
Katika nchi za Asia ikiwamo China na India, ufuta  umekuwa ukitumika kama tiba ya watu wenye matatizo ya macho hasa ufuta wenye rangi nyeusi. Huu husaidia pia ini, hivyo upo uhusiano mkubwa kati ya ini na macho katika kutibiwa na ufuta, alisema Dk. Axe.
“Tumetafiti na kufanya majaribio kwa watu kadhaa na kugundua kwamba hung’arisha ngozi na kuzuia athari zitokanazo na mionzi ya jua kupenya katika mwili kutokana na kiwango cha mafuta yake, kwamba hulinda ngozi ya mwili na kuepusha na saratani inayosababishwa na mionzi jua, kuongeza damu na kuondoa sumusumu za kemikali hasa kutoka kwenye pombe na vinywaji vingine vya kaboni laini,”alisema.

NYWELE KUTOOTA NA KUNYONYOKA:

Dk. Nyampiga anaongeza kwa kusema kuwa ufuta ukitumiwa vizuri na kwa usahihi pia huimarisha nywele na afya ya kichwa,  hivyo kuwafanya watu wenye matatizo ya kutoota  nywele na nywele kunyonyoka kuondokana na madhila hayo.

NAMNA YA KUTUMIA KWA NIA YA TIBA, KINGA:

Kwa mtu mwenye umri kuanzia miaka 12 na kuendelea, wataalamu hao wanashauri mhusika kusaga ufuta kisha kijiko kimoja cha chai cha unga huo kuchanganya kwenye chai, uji au supu iliyomo kwenye kikombe au bakuli vya wastani.
Mhusika anashauriwa kunywa mchanganyiko huo kwa dozi ya mara mbili kwa siku (kwa mfano asubuhi na jioni) yaani kila baada ya masaa nane katika  kipindi cha mwezi moja au zaidi kulingana na ukubwa wa tatizo.
Kwa watu wa chini ya umri wa miaka 12 wanashauriwa kuchanganya nusu kijiko cha chai cha unga wa ufuta uliosangwa kwenye chai, uji au supu cha ujazo wa wastani katika kikombe au bakuli. “Tumia mchanganyiko huo kwa kunywa mara mbili kwa siku kwa muda wa siku 14  au zaidi kulingana na ukubwa wa tatizo husika,”imeshauriwa.
==================



Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

KIAZI KIKUU NI ZAIDI YA CHAKULA, INATIBU!!!!

-
Image
     Kiboko ya kisukari, `gono’, ukoma    Hutibu  bawasiri, matatizo ya hedhi, moyo Na James Zakayo KIAZI kikuu au kwa kitaalamu, Dioscorea alata, sio maarufu sana miongoni mwa watu katika jamii, lakini umaarufu wake unaweza kutokana na kile kinachobainishwa na wataalamu kuwa pamoja na kwamba ni chakula, pia ni mmea dawa. Ni mmea unaotambaa kwa msaada wa mti mithili ya mmea mwingine maarufu wa mpensheni, lakini tofauti yake ni kwamba  mizizi yake hunenepa na kutambaa chini ya ardhi kama ilivyo muhogo au viazi vitamu na mizizi hiyo huitwa viazi vikuu. Dk. Raphael Nyampiga ni mtaalamu wa miti na mimea dawa kutoka kliniki ya miti na mimea dawa inayojulikana kama Atukuzwe ya Pugu Jijini Dar es Salam, anasema mmea huo huweza kuwa na urefu  wa zaidi ya mita moja na kwamba kiazi kimoja hufikia uzito wa hadi kilogramu 50 kulingana na eneo ulimopandwa. Katika mahojiano na TABIBU hivi karibuni, Dk. Nyampiga anasema hata hivyo ...
Read more

faida ya pili pili manga mwilini katika kutibu magonjwa

-
Image
faida ya pili pili manga mwilini katika kutibu magonjwa Na James Zakayo Miongoni mwa viungo maarufu sana na vinavyopendwa na watu wengi kutumika katika matumizi ya vyakula ni pili pili manga, kiungo hiki hutumiwa na watu wengi kwa kujua ama kutokujua kawa ina faida nyingi kiafya katika kuboresha afya ya mwili. Pilipili manga hujulikana sana hasa na watu wa jamii za pwani kwa kuwa asili yake ni kutoka katika bara la Asia hivyo ilianza kutumika baada ya wakoloni kutoka asia walipodhuru maeneo haya ya nchini. Hujulikana kwa jina la kingereza kama Sichuan pepper na kwa jina la kisayansi kama Zanthoxylum,wengi hupenda kuitumia katika kupikia pilau ama kuweka katika uji. Tafiti mbalimbali kutoka ndani na nje ya nchi zimelezea kuwa pilipili manga hutibu na kukinga magonjwa mbalimbali mwilini, baadhi ya mgonjwa hayo ni pamoja na presha, nuru ya macho, huzuia saratani, huongeza hamu ya kula, huongeza hamu ya tendo la ndoa, huzibua mirija ya uzazi, huongeza maziwa kwa mama anayeny...
Read more

UJI WA ULEZI HUIMARISHA KIWANGO CHA SUKARI KWENYE UBONGO

-
Image
Na James Zakayo          WATU wengi katika jamii huamini na kutumia chai kama kifungua kinywa. Yamekuwa mazoezi enzi na enzi. Bahati mbaya sana ni kwamba watu wengi hufungua kinywa bila malengo. Katika hali hiyo, Dk. Raphael Nyampiga wa kituo cha tiba lishe cha Atukuzwe chenye makao yake, Pugu nje kidogo ya Jijini la Dar es Salaam anasema ni muhimu jamii kutambua ni kifungua kinywa gani ni sahihi na kupata kiburudisho hicho kwa malengo. Zaidi, mtaalamu huyo anasema katika kutambua usahihi na malengo ya kifungua kinywa ni muhimu pia kutambua umuhimu wa lishe bora, kunywa au kula kwa muda gani na kipi kiliwe na kwa  muda upi kulingana na aina hizo za chakula ikiwamo kifungua kinywa hasa uji wa ulezi. Anasema uji wa ulezi ni miongoni mwa vyakula muhimu  katika afya ya binadamu, yafaa jamii kukitumia kwa wingi zaidi kama kifungua kinywa, kulingana sifa zake mwilini na virutubisho vilivyomo.  “Unapokunywa uji wa ulezi asubuhi kama kifungu...
Read more